Orion

Algemeen

Orion, ook wel bekend als 'De Hemeljager', is één van de opvallendste en meest indrukwekkende sterrenbeelden in de hemel. Het is één van de oudste sterrenbeelden en bevindt zich op de hemelequator.

In de winter kun je het sterrenbeeld in het zuiden vinden, tussen de Stier en de Kleine en de Grote Hond. Het is gemakkelijk te herkennen aan de zandloper-vorm en staat bekend om de Orionnevel, een gebied waarin zich volop nieuwe sterren vormen. Je kan de Orionnevel al met het blote oog zien, maar door een verrekijker of telescoop zie je maar pas mooie details.

Het karakter dat bij Orion hoort, is een dappere jager met een zwaard die tegen een stier aan het vechten is.
Het bovenste sterretje (eigenlijk een paar hele kleintjes) is het hoofd. De heldere rode ster linksboven heet Betelgeuze en is in werkelijkheid een rode superreus, een gigantisch grote ster die het einde van haar leven nadert.
Naast Betelgeuze, vormt Bellatrix de schouders van de jager.
In het midden lopen drie vrijwel even heldere sterren schuin als een riem, die samen ook wel de ‘Gordel van Orion’ worden genoemd.
De helderste ster van Orion is Rigel, die rechtsonder staat. Rigel vormt één van de knieën van de jager.
Linksonder heb je de ster Saiph.

Belangrijkste sterren in Orion

Twee van de tien helderste sterren aan de sterrenhemel bevinden zich in Orion. Het zijn de sterren Rigel (Beta Orionis) en Betelgeuze (Alpha Orionis).

De helderste ster van dit sterrenbeeld is Rigel (Beta Orionis). Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 0,13 en is een blauwe superreus die zich op een afstand bevindt van 860 lichtjaar van ons. Rigel heeft een lichtsterkte van 120000 maal de lichtsterkte van de Zon en een massa van 21 zonsmassa’s.

De tweede helderste ster in Orion is de bekende ster Betelgeuze (Alpha Orionis). Dit is een rode superreus met een visuele helderheid van magnitude die varieert tussen 0,4 en 1,6. Betelgeuze bevindt zich ongeveer 550 lichtjaar van ons en heeft ongeveer 130000 maal de lichtsterkte van de Zon. Dit is één van de grootste sterren die we kennen met een diameter die ongeveer 760 keer zo groot is als de diameter van onze eigen ster, de Zon.
In oktober 2019 begon Betelgeuze aanzienlijk minder licht uit te stralen. Eind december 2019 was de ster al 2,5 maal lichtzwakker geworden, van magnitude 0,5 tot 1,5. Het dieptepunt van die dip lag in februari 2020 waarbij de lichtsterkte tussen de 34 en 38 procent van zijn gemiddelde lichtsterkte was. Even werd er gedacht dat dit de voorbode was van een supernova, waar Betelgeuze als rode reus (aan het einde van zijn sterrenleven) binnen enkele tienduizenden jaren zal door exploderen. De lichtsterkte begon echter weer toe te nemen en eind april 2020 had de ster zijn normale helderheid weer terug. De dip werd waarschijnlijk veroorzaakt doordat Betelgeuze enorme hoeveelheden gassen uitstootte die het schijnsel verzwakten.

De derde helderste ster in het sterrenbeeld Orion is Bellatrix (Gamma Orionis). Deze hete ster heeft een helderheid die varieert tussen magnitude 1,59 en 1,64 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 250 lichtjaar. De ster heeft een massa van 8,6 zonsmassa's, een diameter 6 maal groter dan onze Zon. De lichtsterkte is 9200 x deze van de Zon.

De superreus Saiph (kappa Orionis) is de 6de helderste ster in het sterrenbeeld Orion op 650 lichtjaar van de aarde. Saiph heeft 15,5 keer de massa van de Zon en een diameter 22 maal groter dan de zon. De lichtsterkte is 57000 keer die van onze Zon.

De bekende 'gordel van Orion' wordt gevormd door de sterren Mintaka, Alnilam en Alnitak. Deze drie sterren hebben een helderheid van magnitude 2,2 (Mintaka), 1,7 (Alnilam) en 1,8 (Alnitak).
Alnitak (zeta Orionis), op 736 lichtjaar van de aarde, is een drievoudige ster met een lichtkracht 180000x deze van de Zon en 28 zonsmassa's.

Interessante objecten in Orion

Het Orion sterrenbeeld ligt in de Orion Moleculaire Wolk, een groep van interstellaire wolken, H-II gebieden en jonge sterren die bijzonder populair zijn bij (amateur) astronomen en astrofotografen.

De Orionnevel (M42) is wellicht het bekendste en meest gefotografeerde deepsky object. Vanaf de middelste (gordel)ster is het gemakkelijk om de Orionnevel te vinden. Deze wat nevelige vlek ligt bijna precies onder deze middelste ster en toont vooral zijn pracht doorheen een verrekijker of (nog beter) telescoop.

Messier 78 is een reflectienevel met open sterrenhoop. Deze wolk interstellaire materie bevindt zich op een afstand van 1350 lichtjaar van ons en wordt verlicht door de aanwezigheid van ongeveer 45 sterren.

De Vlamnevel (NGC 2024) bevindt zich op een afstand van 1500 lichtjaar van de Aarde.

De bekende Paardenkopnevel (Barnard 33), een donkere absorptienevel, maakt deel uit van de heldere, rode emissienevel IC 434 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar.

Onderstaande opnames tonen diverse deep sky objecten rond de Oriongordel.

Deze eerste opname is een mosaic van 2 opnames, gemaakt met de Takahashi FSQ-106ED refractor van Telescope Live in Heaven's Mirror Observatory, Australië.

De tweede opname werd met smalbandfilters (in HSO kleurenpalette) gemaakt met de Takahashi FSQ-106ED refractor en FLI PL16803 camera van Telescope Live in IC Astronomy Observatory, Oria, Spanje. Daaronder wordt een plate solved kopie van deze opname getoond, waardoor de diverse DSO's in de opname worden getoond.

Mythologie

Er bestaan verschillende mythologische verhalen van Orion.

Orion was een jager en heel erg groot. Als hij op jacht ging, kwam hij vaak de godin van de jacht, Artemis tegen, en ze werden verliefd op elkaar. Maar Eos, de godin van de dageraad, was ook verliefd op Orion. Omdat ze hem altijd zo lang mogelijk wilde zien, liet ze de sterren die nu Orion vormen, ook niet zo gauw verbleken. Maar als hij niet meer te zien was moest ze huilen, en de tranen vonden de mensen dan 's morgens in de wei als dauw. Artemis was jaloers, en daarom pakte ze haar pijl en boog en schoot op Orion. Ze miste nooit en ze maakte Orion blind. Vandaar dat het hoofd van Orion zo slecht te zien is.

Volgens een andere mythe was de jager Orion een reus die wilde trouwen met Merope. Zij was de dochter van Oenopion, de koning van Chios. Er zijn meerdere versies van dit verhaal, maar uiteindelijk weigerde Oenopion. Orion was woedend en wilde als wraak alle dieren op de wereld doden. Gaia, de godin van de aarde, was bang voor de bedreiging van Orion en stuurde daarom een schorpioen om hem te vergiftigen. Artemis, de godin van de jacht, beschermde Orion door hem in de hemel zo ver mogelijk van de Schorpioen af te zetten. Daarom zijn deze twee sterrenbeelden nooit samen te zien in de sterrenhemel.

Opnames

Opname bovenaan (& onderaan meer gedetailleerd) werd met een Canon 700D en Samyang 16mm lens gemaakt in Drongen. 20 opnames van 15s bij ISO1600 werden gecombineerd met AstroPixelProcessor en verder verwerkt in Photoshop CC. Je kan zelfs de melkweg onderscheiden (onderaan de foto hadden we te maken met lage bewolking)... Alle opnames van deze getoonde deepsky objecten werden met telescopen van Slooh gerealiseerd: zie de webpagina's van die objecten voor meer details.

Orion

De hemeljager