Sterren tellen in Orion

Lichtvervuiling kan men reeds met het blote oog inschatten door simpelweg sterren te tellen. Hoe meer sterren we kunnen zien, hoe donkerder de hemel en minder de lichtvervuiling.

Het sterrenbeeld Orion is ideaal om deze oefening te doen in de wintermaanden.
Onderaan zie je foto’s van Orion, makkelijk te herkennen aan de zandlopervorm.
In februari-maart vind je dit sterrenbeeld 's avonds in het zuiden-zuidwesten boven de horizon.
Je kan er echt niet naast kijken, met centraal de drie heldere "gordelsterren", twee heldere sterren boven (linksboven de rode reus Betelgeuze) en twee onderin (rechtsonder de blauwe reus Rigel). Als je die met elkaar verbindt maak je een denkbeeldige scheve rechthoek of trapezium.

Deze stertel-oefening werd dus gelanceerd (& zal worden herhaald) in kader van de Saving Private Orion actie, maar je kan ook los daarvan stertellingen doen: hoe meer “metingen” en herhalingen, hoe beter. Zie ook https://www.armandpien.be/saving-private-orion en https://www.globeatnight.org/webapp/

Met een stertel-actie in "Globe at Night" neem je deel aan een “citizen-science” (of pro-am) of "burgerwetenschap"-project, met bedoeling om de evolutie van hemelkwaliteit & lichtvervuiling overal in de wereld op te volgen, de bewustwording van deze problematiek te vergroten, en betere regelgeving rond het gebruik van licht bij beleidsinstanties af te dwingen.

Met Saving Private Orion hebben de bedoeling om deze stertel-actie jaarlijks te herhalen. Zo hopen we de verschillen te kunnen monitoren, of er verbetering of verslechtering te zien is. Ook kunnen we zo lokaal verschillen zien tussen dorpen, steden en regio's, en zelfs verschillen binnen een dorp. 

We brengen zo niet alleen de hemelkwaliteit en lichthinder in kaart, maar ontdekken ook de betere plekjes in de buurt om sterren, planeten en deepsky objecten waar te nemen of te fotograferen...

Hoe het aantal sterren tellen?

Let op: het tellen van het aantal zichtbare sterren heeft enkel zin als er geen maanlicht is en er een heldere hemel is (geen bewolking, mist, regen, sneeuw...).

-) Zoek rondom je huis een donker plekje, zonder verlichting / lantaarnpaal, met goed uitzicht op de zuidelijke, zuidwestelijke horizon.

-) Gebruik geen lichtbronnen als smartphones of een zaklantaarn tijdens deze tel-oefening. Laat je ogen ook even aan het donker wennen. Neem daar minstens 10 minuten voor, je kan die tijd gebruiken om Orion te zoeken en vooral wat te genieten van de nachthemel.

-) Kijk goed naar de sterrenhemel in en rond het sterrenbeeld Orion en vergelijk dit nadien met de referentie sterrenmapjes ("Magnitude charts Orion") van Orion, die overeenstemmen met een bepaalde hemelkwaliteit (of magnitude, grensmagnitude, LM). 

-) Geef je gegevens in op https://www.globeatnight.org/webapp/ 

Volgende stappen worden gevraagd om in te vullen:

      1) Datum en tijdstip ingeven
      2) Locatie aanduiden
      3) Duidt het sterrenmapje aan (Magnitude chart hieronder) dat het meest overeenstemt met            het aantal sterren dat je in en rond het sterrenbeeld Orion kon zien
      4) Kwaliteit van de nachthemel op dat ogenblik (klare hemel, deels bewolkt...)
      5) Indien je een SQM-meter (lichtmeter, zie verder) hebt kan je die data ook meegeven.
      6) Gegevens verzenden

Dit stappenplan wordt hier eenvoudig uitgelegd.

In Globe at Night geef je dus niet het aantal getelde sterren in, maar vergelijk je jou lokale sterrenhemel met de afbeeldingen (mapjes) van sterren in en rond Orion (zie "Magnitude Charts of Orion" hieronder).

Je kan ook het aantal sterren, die je met het blote oog tussen de 4 helderste sterren van Orion kan zien, tellen: zie rode lijnen in de vorm van een trapezium op de foto-animatie van Orion. 
Die 4 hoeksterren tellen dus niet mee in zo een stertelling, de 3 centrale “gordelsterren” wel en zou je quasi steeds moeten kunnen zien. Het aantal zichtbare sterren binnen deze denkbeeldige trapezium stemt ook overeen met een bepaalde hemelkwaliteit of graad van lichtvervuiling (en dus met een magnitude). Dit wordt in paragraaf Grensmagnitude, Bortle schaal en SQM van de "Lichtvervuiling" pagina nog gedetailleerd uitgelegd. 
Het tellen van het aantal sterren in Orion kan nog wat meer verschillen in de plaatselijke hemelkwaliteit aangeven t.o.v. het vergelijken met de magnitude afbeeldingen. (dikwijls zit jou sterrenhemel immers ergens tussen 2 van deze magnitude charts in...)