Sagittarius

Boogschutter

Algemeen

Schutter of Boogschutter (Sagittarius, afkorting Sgr) is een sterrenbeeld aan de zuiderhemel in de Melkweg tussen rechte klimming 17u41m en 20u25m en tussen declinatie −12° en −45°. In de richting van dit sterrenbeeld ligt het centrum van het melkwegstelsel. De ecliptica loopt ook door Boogschutter, het is dus één van de sterrenbeelden van de dierenriem.

Vanaf de breedte van België is alleen het noordelijke gedeelte van dit sterrenbeeld te zien.

In het Nederlands heet het sterrenbeeld vanouds Schutter, maar men spreekt meer van Boogschutter. 

Op het noordelijk halfrond kan Boogschutter in de zomer worden waargenomen. De beste tijd om deze sterrengroep te zien is midden augustus omstreeks negen uur 's avonds. 

Het Wow!-signaal dat in 1977 gedetecteerd werd, kwam uit het sterrenbeeld Boogschutter. 

Je vindt hier ook Sagittarius A, een compacte bron van radiostraling die precies samenvalt met het centrum van het melkwegstelsel. De radiostraling wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een zwart gat dat zich hier bevindt.

Belangrijkste sterren in Sagittarius

De bekendste ster die we in het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) kunnen terugvinden, is Epsilon Sagittarii. Deze ster kennen we ook als 'Kaus Australis' en heeft een helderheid van magnitude 1,8. Kaus Australis bevindt zich op een afstand van 143 lichtjaar van ons en heeft een lichtsterkte die 375 maal sterker is dan die van de Zon. De naam 'Kaus Australis' komt van het Arabische woord voor 'boog' en markeert het begin van de boog van de schutter.

De tweede helderste ster in het sterrenbeeld Boogschutter is Sigma Sagittarii die we ook kennen onder de naam 'Nunki'. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,1 en bevindt zich op een afstand van 228 lichtjaar van ons. Deze ster heeft een lichtsterkte van 3300 maal de lichtsterkte van de Zon en een massa van zeven zonsmassa's.

De derde helderste ster in het sterrenbeeld Boogschutter is Delta Sagittarii. Deze ster, ook gekend onder de naam 'Kaus Media', heeft een visuele helderheid van magnitude 2,7 en bevindt zich op een afstand van 306 lichtjaar van de Zon. Kaus Media is een meervoudige ster waarvan de hoofdster drie zwakke begeleiders heeft.

Enkele heldere sterren in het sterrenbeeld Boogschutter vormen ook een bekend asterisme dat het "theepot" wordt genoemd. Sigma en Tau Sagittarii vormen het handvat van dit denkbeeldig theepotje en Delta, Epsilon, Zeta en Phi Sagittarii vormen de pot.

Interessante objecten in Sagittarius

Sagittarius is bij heel wat amateur-astronomen zeer geliefd door zijn vele deep-sky objecten. Sagittarius ligt in het hart van de Melkweg waardoor zich in dit sterrenbeeld heel wat nevels en sterrenhopen bevinden.

Sagittarius bevat 15 deep-sky objecten die in de Messier catalogus werden opgenomen: Messier 8 (M8, NGC 6523, Lagunenevel), Messier 17 (M17, NGC 6618 Omeganevel, Zwaannevel), Messier 18 (M18, NGC 6613), Messier 20 (M20, NGC 6514, Trifidnevel), Messier 21 (M21, NGC 6531), Messier 22 (M22, NGC 6656, Sagittarius Cluster), Messier 23 (M23, NGC 6494), Messier 24 (M24, NGC 6603, Sagittarius Star Cloud), Messier 25 (M25, IC 4725), Messier 28 (M28, NGC 6626), Messier 54 (M54, NGC 6715), Messier 55 (M55, NGC 6809), Messier 69 (M69, NGC 6637), Messier 70 (M70, NGC 6681) en Messier 75 (M75, NGC 6864). 

Eén van de bekendste en mooiste deep-sky objecten die in het sterrenbeeld Sagittarius kunnen waarnemen, is de Lagunenevel (M8). Deze emissienevel is een enorme interstellaire wolk dat zich op een afstand van ongeveer 5200 lichtjaar van ons bevindt. Ten oosten (links) van M8 vind je ook het stervormingsgebied NGC 6559.

Een tweede grote nevel die we in het sterrenbeeld Boogschutter kunnen waarnemen is de Trifidnevel (M20). Deze diffuse nevel bevindt zich eveneens op een afstand van 5200 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 9. Messier 20 kunnen we makkelijk terugvinden aangezien deze nevel zich 2 graden ten noorden van Messier 8 bevindt.

Opname bovenaan van de Melkweg in Sagittarius werd gerealiseerd met de Nikon 200 F/2 telescoop en FLI ML16200 camera van Telescope Live in El Sauce Observatory, Chili.
Deze foto is een mosaïc van 6 panelen gemaakt met deze telescoop-combinatie (met 10% overlap)
Voor elk paneel werden telkens 2 sub-frames van 300s met RGB-filters genomen.
Op deze opname kan je onderaan makkelijk de Lagunenevel M8 en de Trifidnevel M20 herkennen. Bovenaan kan je de Omeganevel M17 en de Adelaarsnevel M16 herkennen. M16 bevindt zich reeds in het sterrenbeeld Scutum.

Opnames hieronder tonen een LRGB- en SHO breedbeeldopname van M8 en M20, gerealiseerd met de Takahashi FSQ-106ED refractor en FLI PL16803 camera van Telescope Live in Heaven's Mirror Observatory, Australië.

Totale belichtingstijd LRGB-opname 300 minuten.
Sub-frames LRGB 9:8:7:6 subs van 600s

Totale belichtingstijd SHO-opname 187,5 minuten
Sub-frames SHO 13:6:6 subs van 450s

De derde opname in het Hubble kleurenpalette (SHO) toont een mosaic van de vorige SHO-opname en opnames van de open sterrenhoop M21 (linksboven de Trifidnevel M20 te zien).
Extra frames van M21: 6 subs van 600s met elke smalbandfilter (SII; Halpha en OIII).

Processing met AstroPixelProcessor en Photoshop CC met AstroPanel 4.2, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI & Franzis Denoise Projects 3 plug-ins.

Meer opnames en info van de combinatie M8 en M20 vind je hier.

Een andere prachtige emissienevel in het sterrenbeeld Boogschutter is de Omeganevel (M17). M17 bestaat uit een sterrenhoop van ongeveer 35 hete, jonge sterren waarvan de energie de nevel doet oplichten. De Omeganevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 5000 lichtjaar en heeft een doorsnede van rond de 40 lichtjaar. 

In het sterrenbeeld Boogschutter kunnen we ook de bolvormige sterrenhoop Messier 22 (M22) waarnemen. Deze bolhoop bevindt zich op een afstand van ongeveer 10400 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 5,1. Messier 22 heeft een doorsnede van 200 lichtjaar en bevat minstens 70 000 sterren. Dit is ook de op vier na helderste bolhoop aan de sterrenhemel.

Andere bolvormige sterrenhopen die we in het sterrenbeeld Boogschutter kunnen waarnemen zijn Messier 28, Messier 54, Messier 55, Messier 69 en Messier 70.

Mythologie

Op veel mythologische afbeeldingen wordt Boogschutter afgebeeld met het bovenlichaam en hoofd van een mens en een onderlichaam van paard. Boogschutter zelf is van Soemerische oorsprong en toen dit sterrenbeeld later deel ging uitmaken van de Griekse tradities ontstond er een grote verwarring met het sterrenbeeld Centaur die genoemd werd naar het paardmens Chiron en ongeveer dezelfde afbeelding had. De Griek Eratosthenes beweerde dat centauren nooit een pijl en boog gebruikten en hij zag in Boogschutter eerder een figuur van een sater (een vrolijk ondeugend mythologisch boswezen die een staart en poten van een bok had) die hij identificeerde als Crotus, de zoon van Eufenes en eveneens een zoon van Zeus.

© Copyright 2022 Nachthemel.be - All Rights Reserved

Built with ‌

HTML Creator