M77 - Balkspiraalstelsel, Cetus A

Messier 77 (M77, NGC 1068) is een spiraalstelsel in het sterrenbeeld Walvis (Cetus). Het is één van de grootste sterrenstelsels uit de Messier catalogus met een diameter van ongeveer 120000 tot 170000 lichtjaar. De afstand tot M77 wordt tussen de 47 miljoen en 60 miljoen lichtjaar geschat, de massa op bijna 1 biljoen zonnemassa's.

Dichtbij M77 kan je ook het stelsel NGC 1055 te vinden (het edge-on stelsel rechts op de opname onderaan). M77 en NGC 1055 zijn de helderste leden van een kleine cluster van sterrenstelsels. 

Algemeen:
Object: M77 (NGC 1068, Cetus A, UGC 2188, PGC 10266, Arp 37)
Naam: Cetus A
Sterrenbeeld: Cetus (Walvis)
Magnitude: 9,6
Schijnbare afmeting: 7,1’ x 6,0’ (boogminuten)
Afstand: 47-60 miljoen lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 02h 42m 40,7s
• DEC: -00° 00' 48"

M77 werd in 1780 door Pierre Méchain ontdekt en korte tijd later door Charles Messier opgenomen in diens lijst van "komeetachtige objecten" als nummer 77. 
Messier 77 is één van de grootste sterrenstelsels in de Messier-catalogus. Het beslaat een oppervlakte van 7,1 x 6 boogminuten van de (schijnbare) hemel, wat overeenkomt met een diameter van ongeveer 170000 lichtjaar. De heldere delen meten ongeveer 120000 lichtjaar. 

Messier 77 is een actief sterrenstelsel. Het is geclassificeerd als een Seyfert-sterrenstelsel type 2 en is het helderste sterrenstelsel van dit type aan de hemel.
Vernoemd naar de Amerikaanse astronoom Carl Seyfert, die in 1943 als eerste deze klasse identificeerde, worden Seyfert-sterrenstelsels gekenmerkt door heet, sterk geïoniseerd gas rond een extreem actief centrum. M77 dient als het prototype voor deze klasse. De actieve galactische kern (AGN) van het sterrenstelsel is aan het zicht onttrokken door stof en kan niet worden gezien in zichtbaar licht.
Het superzware zwart gat in het centrum van het stelsel wordt verantwoordelijk gehouden voor de hoge energie-uitstoot die er plaatsvindt. In 1952 werd ontdekt dat de kern van M77 een sterke bron van radiostraling is die de aanduiding Cetus A (ook wel 3C 71) heeft gekregen. Infrarood waarnemingen met de Keck-telescopen bracht een sterke puntvormige bron aan het licht met een diameter van niet meer dan 12 lichtjaar en uit berekeningen blijkt dat de massa zo'n 10 miljoen zonnemassa's bedraagt. 

Hoe waar te nemen:
Mapje onderaan toont waar je M77 kan terugvinden in het sterrenbeeld Walvis (Cetus).
Voor amateur waarnemers is M77 te vinden op minder dan een booggraad van de ster δ Ceti.
Het sterrenstelsel is gemakkelijk - vanop een donkere locatie - te zien met een verrekijker omdat het vrij compact is en een heldere kern heeft. Kleine telescopen zullen een wazige lichtbol met een helder centrum onthullen, en 4-inch instrumenten zullen ook de ovale halo van het stelsel laten zien. Telescopen van 8 inch en groter onthullen de details van de structuur van het sterrenstelsel.

Foto-opnames:
De LRGB-opname van M77 (en NGC 1055) werd gerealiseerd met de ASA500N telescoop en FLI PL16803 camera van Telescope Live in El Sauce Observatorium, Chili.
Totale belichtingstijd van 80 minuten.
LRGB 4 subs van 300s met elke filter.

Eerste opname toont M77 (links) samen met het naburige sterrenstelsel NGC 1055 (rechts).
Je kijkt als waarnemer vanop Aarde recht op de rand van dit spiraalstelsel (NGC 1055 is een "edge-on" sterrenstelsel). Het smalle, stoffige uiterlijk van dit "edge-on" spiraal NGC 1055 contrasteert mooi met het "face-on" zicht van de heldere kern en spiraalarmen van M77. Beide stelsels zijn dominante leden van een kleine groep van sterrenstelsels op ongeveer 60 miljoen lichtjaar afstand. Op die geschatte afstand is M77 één van de meest afgelegen objecten in de catalogus van Charles Messier en is het minstens 500000 lichtjaar verwijderd van het andere stelsel NGC 1055. Het gezichtsveld in deze opname is ongeveer zo groot als de volle Maan aan de hemel en omvat kleurrijke voorgrondsterren van de Melkweg (met diffractiepieken) samen met verder weggelegen achtergrondstelsels.
De tweede opname (& tevens foto bovenaan) zoomed in op M77, waardoor meer details in het stelsel zichtbaar worden. 

Processing met AstroPixelProcessor, PhotoShop CC met AstroPanel 4.2, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en Denoise Projects 3 plugins.