M51

Whirlpool Galaxy - Draaikolkstelsel

Whirlpool Galaxy - M51

Het Draaikolkstelsel (“Whirlpool Galaxy”) is een zogenaamd “grand design” spiraalstelsel dat relatief dicht, ongeveer 31 miljoen lichtjaar, bij de aarde staat. Het is zichtbaar in het noordelijke sterrenbeeld Canes Venatici (Jachthonden), net ten zuidoosten van de Grote Beer.

Het staat bekend als M51 (Messier 51 of NGC 5194) en is één van de helderste en meest pittoreske interagerende stelsels met indrukwekkende spiraalstructuren die we kunnen zien. We bekijken dit stelsel “face-on”, als een bovenaanzicht, vanop aarde.

Algemeen:

Object: Messier 51 (M51, NGC 5194)
Naam: Whirlpool Galaxy (of Draaikolkstelsel)
Sterrenbeeld: Jachthonden (Canes Venatici)
Magnitude: 8,4
Schijnbare afmeting: 11,2' x 6,9'
Afstand: 31 miljoen lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 13h 29m 53s
• DEC: +47° 11' 43”

Het Draaikolkstelsel staat bekend als één van de bekendste paren van gravitationeel interagerende sterrenstelsels. Rechts in de opnames zie je het begeleidende dwergstelsel NGC 5195 dat wel verbonden lijkt met het grotere M51 (NGC 5194) stelsel. Dit blijkt echter gezichtsbedrog, want NGC 5195 glijdt al honderden miljoenen jaren achter het grotere sterrenstelsel door...

De spiraalarmen van het Draaikolkstelsel zijn bijzonder prominent aanwezig. Dit is wellicht te wijten aan de zwaartekrachtwerking door het nauwe contact met het begeleidende dwergstelsel. De interactie tussen het paar stelsels resulteert in compressie van waterstofgas (rode kleuren) wat vervolgens leidt tot de vorming van stervormingsregio's (“starburst”, HII-zones). De blauwe kleuren zijn regio’s met hete, jong sterren en de gele kleur wordt gevormd door de oudere sterren.

Ook voor astrofysici is M51 een bijzonder interessant sterrenstelsel met een overvloed aan supernova's (sterexplosies) die daar de afgelopen 10-tallen jaren zijn vastgelegd.

Hoe waar te nemen: 

M51 kan best worden waargenomen tussen december en september. Je kan het best localiseren via de Grote Beer: start vanaf de eerste ster van de “steel” van de “steelpan” die de Grote Beer lijkt, en beweeg 2° westwaards en vervolgens 2° naar het zuiden (zie mapjes onderaan).

Met verrekijker of kleine telescoop zie je het stelsel, door zijn lage oppervlaktehelderheid, slechts als kleine, zwakke neveltjes. Je hebt al een grote telescoop (> 200mm) nodig om visueel de spiraalstructuren te kunnen zien, onder goede omstandigheden. Voor astrofotografen is het alvast een dankbaar object: bij langere belichtingstijden zie je ook door kleine telescopen al heel wat detail!

Opnames:

Opname bovenaan van M51 werd gerealiseerd met de Officina Stellare ProRC 700 telescoop van Telescope Live in IC Astronomy Observatory, Oria, Spanje

Totale belichtingstijd: 354 minuten
LRGB 10:18:21:23 sub-frames van 120s, 300s en/of 600s (gecombineerde dataset)

Processing met AstroPixelProcessor, Photoshop CC with AstroPanel Pro, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en NoiseXTerminator plug-ins.
Hieronder vind je deze opname plate solved in Astrobin.

De 2de opname onderaan werd eveneens gerealiseerd met de Officina Stellare ProRC 700 telescoop van Telescope Live in IC Astronomy Observatory, Oria, Spanje

Totale belichtingstijd: 230 minuten
LRGB 4:9:13:14 sub-frames van 300s (met elke filter)
H-alpha: 6 sub-frames van 300s
Gecombineerd in LHaRGB-opname.

De derde opname hieronder werd gemaakt met de Planewave CDK20 telescoop (20”) met FLI PL9000 monochrome CCD-camera van Slooh in Mt Teide, Tenerife. Totale belichtingstijd ongeveer 160 minuten: combinatie van 145 subs met L-filter van 50s, 6 subs van 50s met R, G en B filters.

Processing met Astro Pixel Processor, Photoshop CC met AstroPanel V4.2, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en Denoise Projects 3 plug-ins.

© Copyright 2022 Nachthemel.be - All Rights Reserved

Built with ‌

Mobirise