M4 - Bolhoop
Messier 4, M4 of NGC 6121 is een bolvormige sterrenhoop in het sterrenbeeld Schorpioen (Scorpius).
M4 is ongeveer tien miljard jaar oud en staat zo’n 7200 lichtjaar van ons verwijderd.
Algemeen:
Object: Messier 4 (M4, NGC 6121)
Naam: Bolvormige sterrenhoop
Sterrenbeeld: Schorpioen (Scorpius)
Magnitude: 5,6
Schijnbare afmeting: 36' (boogminuten)
Afstand: 7200 lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 16h 23m 35s
• DEC: -26° 31' 33"
Een bolvormige sterhoop (of bolhoop) is een bolvormige groep sterren die rond een sterrenstelsel draait (zoals een satelliet). Bolhopen bevinden zich zo in de halo, uit het vlak, van de Melkweg (of ander sterrenstelsel).
Bolhopen hangen goed aaneen door zwaartekracht – vandaar hun typische bolvorm – en zijn zeer compact in de buurt van hun kern.
M4 werd in 1746 ontdekt door Jean-Philippe de Chéseaux en in 1764 nam Charles Messier de bolhoop op in zijn catalogus van komeetachtige objecten als nummer 4. Het was de eerste bolhoop waarin individuele sterren waargenomen werden.
M4 is één van de, zo niet de meest nabije bolhoop, de naaste concurrent NGC 6397 (in het sterrenbeeld Altaar) ligt op 7200 lichtjaar. Ook is dit een van de minst compacte bolhopen, wat tot uiting komt in zijn dichtheidsklasse IX. M4 zou één van de mooiste bolhopen aan onze hemel kunnen zijn, ware het niet dat veel van zijn licht geabsorbeerd wordt door interstellaire stofwolken.
In M4 is een pulsar (PSR B1620-26) gevonden die een periode heeft van maar 3 milliseconden; deze pulseert hiermee tien keer zo snel als die in de Krabnevel. Ook zijn er witte dwergen in M4 gevonden die tot de oudste behoren die ooit waargenomen zijn. Er zijn tevens zo'n 43 veranderlijke sterren in M4 waargenomen.
Hoe waar te nemen:
Messier 4 komt in onze streken niet hoger dan 12° boven de horizon en is daarom redelijk moeilijk waarneembaar.
Meer zuidelijker is M4 is onder goede omstandigheden net te zien met het blote oog. Met een verrekijker of kleine telescoop is de bolhoop duidelijk herkenbaar. Op 1,3 graad westelijk van de ster Antares is het gemakkelijk te vinden (zie mapje onderaan). Dichter bij Antares staat nog een bolhoop, NGC 6144, deze is met magnitude 10,4 echter een stuk zwakker en wordt gemakkelijk overstraald door Antares.
Foto-opnames:
Opname bovenaan (en eerste hieronder) werd met de Planewave CDK24 telescoop en FLI PL9000 camera van Telescope Live vanuit El Sauce Observatory in Chili gemaakt.
Totale belichtingstijd 250 minuten. LRGB 12:13:12:13 subs van 300s met elke filter.
Processing met Astro Pixel Processor, Photoshop CC met AstroPanel V4.2, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en Denoise Projects 3 plug-ins.
