M1 - Krabnevel
Bijna duizend jaar geleden ontplofte er een ster aan de nachthemel als supernova. De explosie was zo helder, dat het restant van de ster gedurende enkele weken zelfs midden op de dag nog met het blote oog zichtbaar was!
De jaren, decennia en eeuwen daarna doofde de nevel langzaam uit. Vandaag wordt deze supernovarestant de krabnevel (M1) genoemd, de helderste en bekendste supernovarest aan de hemel.
Algemeen:
Object: Messier 1 (M1 of NGC 1952)
Naam: Krabnevel
Sterrenbeeld: Stier
Magnitude: 8.4
Schijnbare afmeting: 6’ x 4’ (boogminuten)
Afstand: 6500 lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 5h 34m 32
• DEC: +22° 00' 52"
De Krabnevel is een overblijfsel van een exploderende ster – een supernova – in het sterrenbeeld Stier, op ongeveer 6500 lichtjaar van de aarde. Het supernovarestant werd voor het eerst waargenomen in 1054 door Chinese astronomen.
Toen de Franse astronoom Charles Messier in 1758 zijn catalogus van hemellichamen publiceerde, werd de Krabnevel geregistreerd als een komeet onder de naam Messier 1 (of afgekort M1).
In de 1000 jaar dat de Krabnevel bekend is, is hij alleen maar groter geworden aan de hemel. Dit komt doordat de materie die na de explosie is weggeslingerd, met 1500 km/s van het centrum weg beweegt.
Midden in de Krabnevel bevindt zich een neutronenster die elke seconde 30 keer om zichzelf draait. Deze neutronenster beïnvloedt het gas in de omgeving. Door dit snel roteren worden radiogolven en röntgenstralen afgestuurd.
Je ziet duidelijk de slierten, flarden en bogen aan materie door de nevel heen lopen. Deze worden filamenten genoemd en zijn de overblijfselen van de buitenlagen van de oorspronkelijke ster, welke vooral uit waterstof en helium bestaan. Ook is duidelijk een blauwe gloed te zien, die veroorzaakt wordt door een wisselwerking tussen de achtergebleven neutronenster (nu slechts 25 km groot) en het gas eromheen.
De Krabnevel zal de volgende millenia steeds verder uitdijen en lichtzwakker worden, totdat het uiteindelijk niet langer zichtbaar wordt.
Hoe waar te nemen:
Je hebt een telescoop nodig om de krabnevel goed te kunnen zien in het sterrenbeeld Stier, ten westen van Aldebaran en net ten noorden van de ster Zeta Tauri (zie mapje).
In een kleine telescoop zijn weinig tot geen details te zien en blijft het een nevelvlek, maar met grotere telescopen is het een heel mooi object.
In november staat de Krabnevel op zijn hoogtepunt (culminatie) in het zuiden. M1 is dan rond 2h goed te zien in het zuiden hoog aan de hemel (boven Orion).
De volgende (winter)maanden blijft de Krabnevel heel goed zichtbaar voor ons.
Foto-opnames:
Opname bovenaan (& eerste onderaan) werd gemaakt met de Officina Stellare ProRC 700 telescoop (met 70cm opening) en FLI PL16803 camera van Telescope Live vanuit het IC Astronomy Observatory in Oria, Spanje.
Totale belichtingstijd 82 minuten. H-alpha-RGB 5:2:3:3 in subs van 600s (H-alpha) en 240s (RGB). Opnames met de H-alpha smalbandfilter werden hier dus gebruikt als L-laag (luminance) voor de volledige kleuropname (LRGB).
De tweede opname werd met dezelfde telescoop gemaakt. Dit is een zogenaamd SHO- of Hubble palette-opname. De "valse" kleuren in de Hubble-palette opname geven een idee van de chemische samenstelling van de Krabnevel: de rode tinten staan voor geïoniseerd zwavel, koper-goudachtige tinten voor geïoniseerd waterstof en blauw voor geïoniseerd zuurstof.
Totale belichtingstijd 60 minuten. SHO 10:10:10 in subs van 120s.
De derde opname is eveneens een SHO-opname, vanuit Gent gemaakt met de 40cm Cassegrain telescoop van UGent, boven op het dak van gebouw S9. Opname werd door UGent gemaakt in maart 2018; processing tevens uitgevoerd voor de volkssterrenwacht A Pien.
Totale belichtingstijd 75 minuten. SHO 5:5:5 in subs van 300s.
Processing telkens met Astro Pixel Processor, Photoshop CC met AstroPanel V4.2, Astronomy Tools en Denoise Projects 3 plug-ins.
