CG4
CG4, ook wel "Hand van God" of "Muil van het Beest" genoemd, is een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Puppis, ongeveer 1300 lichtjaar van de aarde verwijderd. Het is één van de vele objecten die "Komeetglobules" worden genoemd (Cometary Globules: CG), omdat de vorm vergelijkbaar is met deze van een komeet. Het heeft een dichte kop gevormd uit gas en stof, die ongeveer 1,5 lichtjaar in diameter is, en een langwerpige vage staart ongeveer 8 lichtjaar lang.
CG4 en de nabije komeetglobules wijzen over het algemeen weg van de Vela Supernova-restant, gelegen in het centrum van de Gumnevel (Gum 12).
Algemeen:
Object: CG4
Naam: Hand van God, Muil van het Beest
Sterrenbeeld: Achtersteven (Puppis)
Magnitude: -
Schijnbare afmeting: 1,5 x 8 lichtjaar
Afstand: 1300 lichtjaar
Coördinaten:
• RA: 7h 34m 09s
• DEC: -46° 54' 18"
In 1976 werden op foto’s, genomen met de UK Schmidt Telescope in Australië, verscheidene langwerpige komeet-achtige objecten ontdekt. Vanwege hun uiterlijk werden ze komeetglobulen genoemd, ook al hebben ze niets met kometen te maken.
Ze werden allemaal aangetroffen in een enorme wolk van gloeiende gas die de Gumnevel (Gum 12) wordt genoemd. Ze vertoonden dichte, donkere, stofrijke koppen en lange, zwakke staarten, die veelal van de Vela-supernovarest, die zich in het centrum van de Gumnevel bevindt, af gericht waren.
Het object op deze foto, CG4, dat ook wel de "Hand van God" of "Muil van het Beest" wordt genoemd, is één van deze komeetglobulen. Het object bevindt zich op ongeveer 1300 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Puppis (Achtersteven).
De kop van CG4 heeft een diameter van 1,5 lichtjaar. De staart van de globule – die naar rechts is gericht – is ongeveer acht lichtjaar lang. Naar astronomische maatstaven is dat een relatief kleine wolk.
De vrij geringe omvang is kenmerkend voor komeetglobulen. Alle komeetglobulen die tot nu toe zijn ontdekt, zijn geïsoleerde, relatief kleine wolken van neutraal gas en stof in de Melkweg, die worden omgeven door heet, geïoniseerd materiaal.
De kop van CG4 is een dikke wolk van gas en stof, die alleen zichtbaar is omdat hij wordt opgelicht door sterren in de omgeving. De straling van deze sterren is bezig om de kop van de globule geleidelijk weg te verdampen: ze breekt de kleine deeltjes af die het sterlicht verstrooien. Maar de stoffige wolk van CG4 bevat nog genoeg gas voor de vorming van meerdere zonachtige sterren. CG4 is ook daadwerkelijk bezig om nieuwe sterren te vormen, een proces dat wellicht in gang werd gezet toen de straling van de sterren die de Gumnevel tot gloeien brengen CG4 bereikte.
Waarom CG4 en andere komeetglobulen zo’n aparte vorm hebben is nog steeds een punt van discussie onder astronomen. Er bestaan twee theorieën over. Mogelijk waren komeetglobulen, en dus ook CG4, van oorsprong bolvormige nevels die hebben blootgestaan aan een nabije supernova-explosie en daardoor zijn vervormd. De schok comprimeert de nevel om de kop te vormen, en de explosiegolf drijft het materiaal weg van de SN om de staart te vormen. Andere astronomen vermoeden dat komeetglobulen hun vorm te danken hebben aan de sterrenwind en de ioniserende straling van hete, zware OB-sterren. Deze effecten kunnen in eerste instantie leiden tot de vorming van bizarre structuren die (heel toepasselijk) olifantslurven worden genoemd, en uiteindelijk tot de vorming van komeetglobulen.
Interessant is dat de meeste CG's zich in de Gumnevel (Gum 12) bevinden. Deze CG's van de Gumnevel bevinden zich allemaal binnen een straal van 6 tot 11 graden vanaf een centraal punt, en hun staarten wijzen weg van dit centrale gebied. Dit suggereert dat ze zich allemaal aan de rand van een grote geïoniseerde bubble bevinden. Aangenomen wordt dat de centrale bronnen van deze ionisatie de superreus O-type sterren Gamma 2 Velorum en Zeta Pup en de Vela SNR zijn.
Om meer te weten te komen, moeten astronomen verder de massa, de dichtheid, de temperatuur en de snelheden van het materiaal in de globulen bepalen. Dat kan door moleculaire spectraallijnen te meten die vooral op millimetergolflengten te vinden zijn golflengten waarop telescopen zoals de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) opereren.
Het edge-on spiraalstelsel ESO 257-19 dat CG4 hier lijkt te verorberen, ligt veel verder afgelegen op zo'n 118 miljoen lichtjaar afstand.
Hoe waar te nemen:
Gum 12 met deze komeetglobule CG4 bevindt zich in het zuidelijke sterrenbeeld Achtersteven (Puppis).
Achtersteven (Puppis, afkorting Pup) is een sterrenbeeld aan de zuidelijke hemelkoepel tussen rechte klimming 6u02m en 8u26m en declinatie −11° −51'. Vanaf de breedte van België is alleen het noordelijk deel te zien.
Mapjes onderaan tonen de locatie van CG4 in het sterrenbeeld Puppis, net als de positie van de opname bovenaan (mapje rechts).
Foto-opnames:
De opname van CG4 werd gerealiseerd met de Planewave CDK24 en FLI PL09000 camera van Telescope Live in El Sauce Observatory, Chili.
Totale belichtingstijd 900 minuten.
LHaRGB: 18 sub-frames van 600s met elke filter (L, H-alpha, R, G en B)
FOV: 32' x 32' (0,62"/px) - zie opname ook in Astrobin.
Processing met PixInsight, StarXTerminator en Photoshop CC met AstroPanel Pro, Astronomy Tools, Topaz Sharpen AI en NoiseXTerminator plug-ins.
Built with
HTML Maker